Najbliższa XXXVII Konferencja - 20-23 października 2024 r. w Zakopanem
 |
strona główna > poprzednie konferencje > XXV Konferencja
XXV Konferencja - Zakopane 2011 Patronat honorowy:
Komitet Problemów Energetyki PAN Patronat medialny:
Surowce-Energia-EfektywnośćSpis referatów przedstawionych na XXV Konferencji
Streszczenia referatów
Programy gospodarowania odpadami wydobywczymi - interaktywny poradnik SŁOWA KLUCZOWE: odpady wydobywcze, programy gospodarowania odpadami wydobywczymi, uwarunkowania prawne, uwarunkowania środowiskowe, interaktywny poradnik W referacie przedstawiono problematykę związaną z opracowaniem programów gospodarowania odpadami wydobywczymi przez posiadaczy tych odpadów. Szczególną uwagę zwrócono na uwarunkowania prawne i środowiskowe związane z opracowaniem ww. dokumentów. Przedstawiono zagrożenia dla przemysłu wydobywczego wynikające z zapisów zawartych w rozporządzeniach dotyczących kwalifikacji odpadów wydobywczych do odpadów obojętnych oraz kwalifikacji obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. W referacie zaprezentowano również opracowany przez IMBIGS interaktywny poradnik dotyczący sporządzania "Programów gospodarowania odpadami wydobywczymi" wraz z opisem zawartych w nim modułów tematycznych. Programs of extractive waste management - interactive guide The paper presents the problem connected with creating the appropriate extractive waste management programs by waste owners. Special attention is drawn to legal and environmental conditions connected with issuing a.m. documents. The risks for extractive industry emerging from the regulations dealing with qualifying extractive waste as inert (inactive) and with qualifying extractive waste treatment plants are also discussed. The paper also presents the interactive manual on creating "Extractive waste management programs" (issued by IMBiGS) with detailed description of included thematic modules. Wpływ polityki paliwowo-energetycznej na sytuację bytową społeczeństwa w Polsce SŁOWA KLUCZOWE: energia, ceny, ubóstwo, zużycie, wytwarzanie Polityka społeczno - gospodarcza kraju powinna opierać się na zrównoważonym rozwoju społeczeństwa oraz gospodarki, na wypracowaniu takich mechanizmów, w których aspekt ekonomiczny nie przesłoniłby wymiaru społecznego. W artykule przedstawiono strukturę produkcji oraz zużycia energii elektrycznej i ciepła w Polsce. Przedstawiono także koszty wytwarzania energii elektrycznej i ciepła z zastosowaniem różnych nośników energii i technologii. Jednocześnie przedstawiono sytuację socjalną społeczeństwa w poszczególnych województwach zwracając uwagę na granice oraz zasięg ubóstwa. Polityka energetyczna oraz klimatyczna Unii Europejskiej będzie wymuszać zmniejszenie udziału węgla w strukturze wytwarzania energii w Polsce, zwiększając zagrożenie wzrostem cen energii dla odbiorców końcowych. Może to spowodować niekorzystne zmiany w strukturze wydatków gospodarstw domowych, pogłębiając lub rozszerzając granice zubożenia społeczeństwa. Fuel - energy policy impact on society's living situation in Poland KEY WORDS: energy, prices, poverty, consumption, production Country's social - economic policy should be based on sustainable development of the society and the economy, on the development of such mechanisms, in which the economic aspect will not mask social dimension. The article presents the current structure of electricity and heat production and consumption in Poland. Presented has been the costs of generating electricity and heat using various types of energy carriers and technologies. The living situation of the society in particular provinces (voivodships) has been also described, paying attention to the boundaries and range of poverty. Energy and climate policy of the European Union will force the decrease of coal share in energy generation mix in Poland, increasing the threat of higher energy prices for final consumers. This may lead to adverse changes in the structure of household spending, deepening or extending the boundaries of the impoverishment of society. Pomoc publiczna dla górnictwa węgla kamiennego w świetle nowej Decyzji Rady Unii Europejskiej W artykule przedstawiono uwarunkowania przyznawania pomocy dla górnictwa węgla kamiennego w oparciu o nową regulację w zakresie pomocy państwa dla sektora górnictwa węgla kamiennego tj. Decyzję Rady UE z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie pomocy państwa ułatwiającej zamykanie niekonkurencyjnych kopalń węgla. Omówiono zasady przyznawania pomocy na pokrycie kosztów nadzwyczajnych oraz na zamykanie przedsiębiorstw. Ponadto przedstawiono założenia nowego programu pomocowego dla polskiego sektora górnictwa węgla kamiennego "Pomoc państwa dla sektora górnictwa węgla kamiennego w latach 2011 -2015". State aid for hard coal industry in a view of new council decision of EU The paper outlines the current conditions on granting of staid aid to hard coal industry with respect to new rules on state aid to the coal industry i.e. Council Decision of 10 December 2010 on State aid to facilitate the closure of uncompetitive coal mines. The rules of granting both category of aid i.e. Closure aid and Aid to cover exceptional costs have been discussed in the article. Additionally, the assumptions of the new State aid programme for the Polish coal sector for the period 2011-2015, have been presented Problem głębokości wzbogacania węgla kamiennego energetycznego przed jego użytkowaniem w energetyce SŁOWA KLUCZOWE: węgiel kamienny, wzbogacanie, użytkowanie węgla w energetyce, zmiany zużycia paliwa na 1 kWh. Omówiono problem wzbogacania węgla kamiennego energetycznego dla potrzeb energetyki. Opisano wskaźnik energetyczny obciążenia popiołem jednostki ciepła. Przedstawiono zmiany tego wskaźnika w zależności od przyjętej gęstości rozdziału węgla surowego na koncentrat i odpady. W oparciu o dane zamieszczone na Kongresie w Liege obliczono zmniejszenie zużycia węgla potrzebnego na wyprodukowanie 1 kWh brutto. Okazało się, że wystarczy tylko odkamienienie węgla, aby zużycie paliwa spadło od 2,8 do 18,26% w zależności od pochodzenia węgla z różnych kopalń. Zasugerowano utworzenie programu badawczego analizującego koszty pozyskania czystych koncentratów węglowych w powiązaniu z kosztami pozyskania energii. Szanse i bariery w rozwoju technologii energetycznych paliw kopalnych SŁOWA KLUCZOWE: technologie paliw kopalnych, potencjał aplikacyjny, dynamika inwestycji W artykule przedstawiono wybrane problemy związane z upowszechnieniem technologii paliw kopalnych w bliskiej i dalszej perspektywie czasu. Wskazano na główne przyczyny zmniejszenia dynamiki wprowadzania nowych technologii skutkujące opóźnieniami inwestycyjnymi zarówno w UE jak i w Polsce. Szerzej przedstawiono potencjał aplikacyjny dla technologii węglowych i gazowych. Zwrócono uwagę, że dalszy rozwój bloku kondensacyjnego jest uwarunkowany wzrostem jego efektywności termodynamicznej i ekonomicznej oraz poprawą elastyczności cieplnej i charakterystyk przy zmiennym obciążeniu. W przypadku technologii gazowych barierą prognozowanego ich upowszechnienia w UE i w skali globu może okazać się duża niestabilność cen gazu. Opportunities and Barriers of Fossil -fired Power Plants Deployment KEY WORDS: fossil fuel energy technologies, application potential, investment dynamics Analysis of technical and economic parameters of a classic condensing coal power plant and other coal technologies (for example integrated gasification combined cycles) indicates that they are and they will be important for the energy security of many countries, particularly for Poland. Additional in Poland new investment are justified by the age of working installations, and the resulting necessity for the withdrawal of units with low environmental and economic standards. There are many reasons for which reduce the dynamics of the introduction of new technologies, leading to the difference between the best available technologies and technologies which are in use. Introduction of natural gas technology to the Polish electricity generation sector is a necessity. Autonomous systems can serve an important regulatory role. Gas and steam cycles with high flexibility next to reduce carbon dioxide emissions may also fulfill regulatory functions. Gas turbines can also provide the basis for the construction of accumulation installations. The main barrier may be instability in the gaseous fuel market, related with increased interest in this class of technology in many parts of the globe. Reasonable speed up of the transformation of the energy system requires a continuous expansion of knowledge in society. Only in this way the emergence of hostility toward one class technology and overestimate the role of others can be avoided. It is a task not only for the entire education system but also politicians and economic activists. Rozwój bazy zasobowej JSW S.A. SŁOWA KLUCZOWE: rozwój, inwestycje, baza zasobowa, węgiel koksowy W referacie przedstawiono informacje o JSW SA po utworzeniu w dniu 01.01.2011 Kopalni Zespolonej Borynia - Zofiówka (po organizacyjno - technicznej integracji kopalń Borynia i Zofiówka) a w szczególności kierunki rozwoju, bazę zasobową i nakłady finansowe Spółki w perspektywie do roku 2030. Najwięcej miejsca poświęcono bazie zasobowej węgla Spółki ze szczególnym uwzględnieniem zasobów węgla koksowego, a także rozbudowie tej bazy w poszczególnych kopalniach Spółki. Analiza uwzględnia złoża macierzyste, rezerwowe i perspektywiczne oraz strategiczne działania inwestycyjne podejmowane przez JSW SA dla poprawy i zwiększenia wykorzystania tych złóż. Przedstawiono również procentowy udział poszczególnych typów węgla w zasobach operatywnych wg operatów ewidencyjnych na dzień 31.12.2010 roku, a także prognozę produkcji węgli koksowych typu 34 i 35 oraz węgla do celów energetycznych w perspektywie do 2020 roku. Development of JSW SA coal resources The paper presents information on JSW SA after creating Borynia-Zofiówka Integrated Mine on 01/01/2011 (after organizational and technical integration of mines Borynia and Zofiówka), focusing on development paths, resource base and financial expenses of the Company to the year 2030. The main part of the paper is dedicated to coal resource base of the Company, especially resource base of coking coal, as well as to the expansion of this base in particular mines of the Company. The paper includes the analysis of proper, reserve and perspective deposits, as well as strategic investments made by JSW SA to improve and increase the use of the deposits. The paper also presents percentage share of particular types of coal in operative resources (according to inventory documentation on 12/31/2010) and the prognosis of production of coking coal, types 34 and 35, and steam coal, to the year 2020. Ocena długoterminowych prognoz zużycia energii i mocy szczytowych w systemach elektroenergetycznych SŁOWA KLUCZOWE: systemy elektroenergetyczne, modelowanie, prognoza długoterminowa, moc szczytowa, zużycie energii. W artykule skoncentrowano się na zagadnieniu dotyczącym oceny wykonywanych prognoz w dłuższych horyzontach. Przeprowadzono analizę kilku prognoz wykonanych w różnych instytucjach. Dokonano oceny prognoz energii i mocy szczytowych na podstawie kształtowania się rocznych stopni obciążeń. The problem of assessing long-term forecasts of energy consumption and peak power in the Power Systems KEY WORDS: power systems, modeling, long-team forecasting, peak power, energy consumption The article focuses on the issue concerning the assessment carried out at longer forecast horizons. An analysis of several forecasts made in different institutions. The assessment of forecasts of energy and peak power on the basis of formation of the annual load levels Utrudnienia i bariery formalno-prawne rozbudowy i modernizacji sieciowej infrastruktury elektroenergetycznej SŁOWA KLUCZOWE: infrastruktura sieciowa, rozbudowa, modernizacja, prawo W artykule przedstawiono analizę i ocenę obowiązujących rozwiązań prawnych związanych z rozbudową i modernizacją sieciowej infrastruktury elektroenergetycznej oraz zidentyfikowano utrudnienia i bariery formalno-prawne w tym obszarze. Zwrócono szczególną uwagę na ustawy: o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; o gospodarce nieruchomościami; Prawo Budowlane; Prawo Ochrony Środowiska; o ochronie przyrody; o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie; udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; o ochronie gruntów rolnych i leśnych; Kodeks Postępowania Administracyjnego; Kodeks Cywilny i o drogach publicznych. Hindrances and formal and legal barriers of expansion and modernization of power network infrastructure KEY WORDS: network infrastructure, expansion, modernization, law In this paper, analysis of present legal solutions connected with expansion and modernization of power network infrastructure and identification of formal and legal barriers and hindrances are shown. Attention is paid to the Special Development Act, the Real Estate Management Act, the Construction Law, the Environment Protection Law, the Nature Conservation Act, the Act on Providing Information on the Environment and Environmental Protection, Public Participation in Environmental Protection and Environmental Impact Assessment, the Act on the Protection of Agricultural and Forest Land, the Code of Administrative Proceedings, the Civil Code and the Public Roads Act. Wykorzystanie popiołów lotnych klasy F do produkcji materiału zeolitowego na skalę półtechniczną SŁOWA KLUCZOWE:: popiół lotny, zeolity syntetyczne, Na-X W artykule przedstawiono charakterystykę popiołów lotnych klasy F z trzech zakładów energetycznych w Polsce: Elektrownia Kozienice S.A., Elektrownia Rybnik S.A., Elektrownia Stalowa Wola, jako potencjalnych dostawców surowców odpadowych do produkcji zeolitów syntetycznych. Analizowane popioły lotne poddano analizie składu mineralnego (XRD, SEM), chemicznego (XRF, CEC (Cation Exchange Capacity) - pojemność jonowymienna) oraz badaniom teksturalnym (powierzchnia właściwa BET, struktura porów). Zeolity z opisywanych popiołów pierwotnie otrzymywano na skalę laboratoryjną metodą syntezy hydrotermalnej popiołu lotnego z ługiem sodowym. Z uwagi na pozytywne wyniki prowadzonych reakcji syntezy oraz otrzymanie wysokiej czystości materiału zeolitowego typu X, podjęto próbę przełożenia procesu na skalę półtechniczną. W tym celu zaprojektowano i wykonano prototyp w pełni zautomatyzowanej linii technologicznej na potrzeby prowadzenia procesu syntezy. Scharakteryzowano również otrzymany w opisanym procesie materiał zeolitowy, a następnie dokonano porównania parametrów technologicznych (powierzchnia właściwa BET, CEC) popiołów lotnych z otrzymanym materiałem zeolitowym. Badania wykazały, że produkowany materiał zeolitowy charakteryzuje się 20 krotnie wyższą powierzchnią właściwą BET w stosunku do popiołów lotnych (średnio 14 m2/g), oraz nawet 25 krotnie wyższą wartością CEC (do 252 meq/100g) w stosunku do materiału wyjściowego, przez co stanowi bardzo dobrej jakości sorbent mineralny. W pracy dokonano również charakterystyki ekonomicznej proponowanego rozwiązania technologicznego. Application of F class fly ash to production of zeolitic material at semi-technical scale KEY WORDS: fly ash, synthetic zeolites, NA-X In the article characteristics of F class fly ash as a potential waste materials to production of synthetic zeolites were performed. The research materials have constituted fly ashes come from three Polish power plants: Elektrownia Kozienice S.A., Elektrownia Rybnik S.A., Elektrownia Stalowa Wola S.A. On selected waste materials basic mineralogical (XRD, SEM), chemical (XRF, CEC) and textural (BET surface area) analysis were conducted. Previous, synthetic zeolites were obtained at laboratory scale during hydrothermal synthesis of fly ash with soda lye. Because of positive results of conducted synthesis reactions and obtaining high purity zeolitic materials type X, an attempt of conducting this process on semi-technical scale were taken up. For this purpose a prototype full automated technological line to conducting of synthesis process were developed. Obtained at this process zeolitic materials were characterized. Next, the technical parameters (the BET surface area, CEC) of fly ash and obtained zeolitic materials were compared. Results have shown that produced zeolitic materials have about 20 fold higher BET surface area than fly ash (average 14 m2/g) and even 25 fold higher CEC values (up to 252 meq/100g) in comparison to initial materials (fly ash), what makes them very good quality sorbents. Also a detailed economic analysis of proposed technological line was performed. Przeciwdziałanie konfliktom lokalizacyjnym w sektorze energii SŁOWA KLUCZOWE:: protesty społeczne, syndrom NIMBY, modernizacja sektora energii W artykule przedstawiono klasyfikację konfliktów lokalizacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań związanych z wystąpieniem syndromu NIMBY. Na podstawie tych rozważań omówiono działania, których podjęcie może pozwolić na rozwiązanie konfliktów lokalizacyjnych w sektorze energii. W końcowej części pokazano przykłady rozwiązywania konfliktów lokalizacyjnych dotyczących budowy farm wiatrowych w wybranych krajach europejskich oraz elektrowni jądrowych w Japonii. Dealing with locational conflicts in the energy sector KEY WORDS: social protests, the NIMBY syndrome, modernization of the energy sector The article presents the classification of locational conflicts with particular emphasis on the conditions for the occurrence of NIMBY syndrome. The considerations lead to the discussion of measures to be taken with a view to solving such locational conflicts. The final part of the paper gives examples of solving locational conflicts connected with building wind farms in some European countries and nuclear power plants in Japan. Baza zasobowa węgli koksowych kopalń wchodzących w skład Kompanii Węglowej SA. SŁOWA KLUCZOWE: górnictwo, węgiel kamienny, węgiel koksowy, zasoby W artykule omówiono usytuowanie kopalń Kompanii Węglowej SA, scharakteryzowano wydobycie węgla koksowego, rozmieszczenie pokładów w poszczególnych kopalniach oraz przedstawiono możliwości eksploatacyjne węgla ortokoksowego typu 35.1. Coking coals resources of mines belonging to KW S.A. KEY WORDS: mining, coal, coking coal, resources The article discusses the location of Kompania Węglowa S.A., characterizes coking coal extraction, its placement in particular mines also presents deposition and 35.1 type coal production capacities. Ceny energii elektrycznej w kontekście wdrożenia obligatoryjnego handlu na giełdzie energii SŁOWA KLUCZOWE: ceny energii elektrycznej, giełda energii, odbiorcy końcowi, ceny energii w UE W Polsce w ostatnim okresie wystąpiły istotne zmiany w strukturze sprzedaży energii elektrycznej. W wyniku wprowadzenia tzw. "obliga giełdowego" sposób ustalania cen na rynku energii elektrycznej stał się bardziej transparentny. Ten fakt oznaczał, że wszyscy wytwórcy mieli obowiązek sprzedaży przynajmniej 15% wyprodukowanej energii na giełdach towarowych lub na rynku regulowanym. W I kw. 2011 roku 57% kontraktów na sprzedaż energii była realizowana za pośrednictwem giełdy. Na TGE najdłużej funkcjonującym rynkiem jest Rynek Dnia Następnego. Rynek ten funkcjonuje od 30 czerwca 2000 roku i jest fizycznym rynkiem spot dla energii elektrycznej. Ceny na tym rynku są referencyjne (bazowymi dla innych kontraktów zawieranych na hurtowym rynku energii w Polsce). Electricity prices: the obligatory trade via power exchange context KEY WORDS: electricity prices, power exchange, final consumers, electricity prices in EU In the recent years the structure of electricity sales in Poland has changed significantly. As a result of the introduction of the obligatory sales of certain share of electricity via commodity exchange scheme, the electricity price creation process has become more transparent. In fact, all power producers are obliged to sell at least 15% of their production via commodity exchanges or on the regulated market. In the 1st quarter of 2011, 57% of contracts for electricity sales were made via the power exchange. The longest running market in the TGE is the Day-Ahead Market. This market is a physical spot market for electricity and has been functioning since the 3oth of June 2000. Prices in this market are the reference (base) prices for other contracts concluded in the Polish wholesale electricity market. Zagospodarowanie odpadów poprodukcyjnych - górniczych w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A., zakres działań oraz nowe obowiązki wynikające z wdrożenia ustawy o odpadach wydobywczych SŁOWA KLUCZOWE:: odpady wydobywcze, masy skalne, górnictwo węgla kamiennego W artykule przedstawiono stan zaawansowania prac związanych z wdrożeniem w
Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A. (dalej JSW S.A.) zapisów ustawy o
odpadach wydobywczych z dnia 10 lipca 2008 r. Management of mining waste products in Jastrzębska Spółka Węglowa S. and new obligations resulting from the implementation of the act on extractive waste KEY WORDS: extractive waste, rock mass, hard coal mining Hard coal mines have impacts on the environment first and foremost through
generation of huge amounts of wastes, including extractive waste. In 2010, the
collieries of Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. extracted 10.5 million Tons
extractive waste and rock mass. Uwarunkowania pozyskiwania energii wiatru dla różnych lokalizacji elektrowni wiatrowych SŁOWA KLUCZOWE: zasoby, energetyka, energia elektryczna, odnawialne źródła energii, niezawodność Analizowano możliwości pozyskiwania energii przez elektrownie wiatrowe w wybranych lokalizacjach. Analizy dowiodły, że są to inwestycje przynoszące korzyści zarówno inwestorowi, jak i środowisku. Pokazano, że istnieje możliwość wydłużenia bezawaryjnej pracy urządzenia wiatrowego poprzez zmianę jego konstrukcji. Finansowo - ekonomiczna ocena projektów związanych z wykorzystaniem energii wiatrowej zależy głownie od cen sprzedaży wyprodukowanej energii. Economic and technological factors influence on the wind energy acquisition KEY WORDS: resources, energy, electricity, renewable energy sources, reliability The main objective of the present study is to investigate wind energy utilization in selected localizations. The possibilities of obtaining energy by wind turbine were analyzed. Both in terms of technological and economic, this investment benefits both the investor and the natural environment. It was found that it is possible to extend the fault-free operation by changing its wind turbine construction. Financial and economic evaluation of projects related to the use of wind energy depends mainly on the sales prices of energy produced. Dekompozycja redukcji emisji dwutlenku siarki w polskich elektrowniach, 1995 - 2008 r. SŁOWA KLUCZOWE: dekompozycja, redukcja emisji, dwutlenek siarki Celem niniejszego artykułu jest określenie jakie czynniki wpływają na
zmianę emisji końcowej SO2 w elektrowniach w latach 1995-2008. Aby to osiągnąć
utworzono model dekompozycyjny, wyszczególniający wielkości kształtujące
emisję. Model zakłada zależność między czynnikami: procesowym, paliwowym,
sprawności oraz popytu. Dzięki przedstawionym metodom możliwe było określenie
efektów pochodzących od wymienionych czynników. Decomposition of sulphur dioxide emissions reduction in Polish power plants, 1995 - 2008 KEY WORDS: decomposition, emissions reduction, sulphur dioxide The purpose of the paper was to identify quantitatively factors influencing
reduction of sulphur dioxide emission in Polish power stations between 1995 and
2008. A decomposition model was built and analyses dependences between the
following factors: process - reduction due to desulphurization units; fuel -
result of fuel switch or use of better quality fuel; efficiency - improvements
of electricity production technologies; and demand - effect of electricity
consumption variations. Various methods of effects evaluation were applied. Zarządzanie procesowe łańcuchem tworzenia wartości przy produkcji energii z węgla brunatnego SŁOWA KLUCZOWE: bilateralny monopol, integracja pionowa, optymalizacja kopalń odkrywkowych, ryzyko poniesienia straty, węgiel brunatny Analiza bilateralnego monopolu kopalni węgla brunatnego i elektrowni wskazuje, że najkorzystniejszym rozwiązaniem jest ich integracja pionowa w koncernie energetycznym. Pozwala zmaksymalizować łączne zyski i eksploatować większe wyrobiska (zawierające więcej węgla opłacalnego do wydobycia w porównaniu do wyrobisk optymalnych przy działaniu obu stron jako odrębne podmioty) oraz redukuje ryzyko poniesienia straty. Dla pełnego wykorzystania korzyści z integracji nie powinna się ona ograniczać do łączenia instytucji, lecz do optymalizacji łącznych działań. Umożliwia to nowe podejście do łańcucha tworzenia wartości przy produkcji energii elektrycznej z węgla, w którym eksploatuje się energię zawartą w węglu, a elektrownię traktuje się jako zakład przeróbczy. Wtedy popyt na energię elektryczną może sterować jej podażą a działania górnicze mogą elastycznie i optymalnie być dopasowywane do zmian na rynku energii. Przeniesienie integracji na poziom procesów w tym łańcuchu wymaga jego dekompozycji na poszczególne procesy i podprocesy oraz ich zdefiniowania pod kątem wymagań działania na rynku energii. Wzorem mogą być prace forum EMMMv z The Open Group dla przemysłu wydobywczego surowców mineralnych i rud metali. Pełne opisanie cyklu górniczo-energetycznego pozwoli określić potrzeby informacyjne, które dotąd nie są zintegrowane (np. geolodzy modelują w złożu inne parametry jakościowe niż potrzebne dla specjalistów od spalania węgla). Celem integracji powinno być spójne zarządzanie procesami na każdym etapie rozwoju koncernu i przetwarzania danych by maksymalnie podnieść efektywność produkcji energii elektrycznej z węgla czyniąc branżę konkurencyjną nawet w trudnych warunkach wymuszonego zakupu pozwoleń na emisję CO2 i subsydiowania OZE. Process management in the value creation chain during production of energy from lignite KEY WORDS: bilateral monopoly, vertical integration, pit optimization, risk of loss, lignite Analysis of bilateral monopoly of a lignite mine and a power plant leads to the conclusion that the best solution is vertical integration of both sides into one energy company. It allows on both maximization of joint profits and excavation of larger pits as well as on risk of loss reduction. To fully exploit the benefits of integration it should not be restricted to joining of institutions, but to optimization of overall operations. The new approach to the value creation chain in the production of electricity from lignite, in which the energy is exploited instead of coal and a power plant is treated as a processing plant. Then the demand for electric energy can control its supply and mining operations can be flexibly and optimally adapted to the changes one energy market. Moving the integration down to the level of processes in the above mentioned chain requires its decomposition into individual processes and subprocesses, and their definition for the demand of operation in the energy market like in the solution proposed by the EMMMv Forum from of The Open Group, which has done similar work but for mineral and metal ore mining. A full description of the mining and energy cycle will determine the information needs, which has not been fully integrated so far. For example, geologists model in the deposits distribution of slightly different quality parameters than those required by specialists of lignite combustion. The aim of integration should be the consistent process management at every stage of company development and data processing to improve maximally the efficiency of electric energy production from lignite, making the industry competitive, even in adverse conditions, of forced purchase expensive permits on CO2 emission and state subsidies to renewable energy. Brytyjskie doświadczenia a zmiana struktury źródeł energii w Polsce SŁOWA KLUCZOWE: gaz ziemny, węgiel, energia elektryczna Celem artykułu jest omówienie doświadczeń związanych z transformacją sektora energii w Wielkiej Brytanii. Główny nacisk został położony na omówienie uwarunkowań ograniczenia stosowania węgla kamiennego w Wielkiej Brytanii oraz na kwestię wprowadzenia energetyki jądrowej do sektora energii w tym kraju. Artykuł zawiera także omówienie oczekiwanych kierunków przyszłej polityki energetycznej w Wielkiej Brytanii. British experinces versus the change in the structure of energy sources in Poland KEY WORDS: natural gas, coal, electricity The purpose of the article is to discuss the experiences related to the transformation of the energy sector in Great Britain. The main emphasis is placed on the factors that contributed to the reduction of coal use in Great Britain as well as introduction of the atomic energy industry in this country. The article also discusses the anticipated directions of the future energy policy in Great Britain. Wybrane problemy implementacji zapotrzebowania na moc w matematycznych modelach systemów elektroenergetycznych SŁOWA KLUCZOWE:: modelowanie, krzywe obciążeń, sektor elektroenergetyczny W artykule przeanalizowano wybrane problemy implementacji zapotrzebowania na moc w matematycznych modelach systemów elektroenergetycznych. Złożoność problemu determinowana jest przez konieczność ujęcia wielu czynników, wśród których wymienić można: horyzont czasowy modelu, dostępność danych źródłowych oraz cel budowy modelu. Przeanalizowano dwa podstawowe podejścia tzn. zastosowanie (i) krzywej obciążeń (która bazuje na agregacji danych godzinowych dla wybranego kwartału lub miesiąca) oraz (ii) krzywej trwania obciążeń (bazującej na uszeregowaniu obciążeń od największego do najmniejszego i wygenerowaniu krzywej schodkowej). Ponadto, przedstawiono kwestię przyjmowania założeń dotyczących uwzględnienia zapotrzebowania na moc w zależności od horyzontu czasowego modelu. Selected problems of implementation of demand for power in mathematical models of power systems KEY WORDS: modeling, load curves, power generation sector The paper presents selected problems of the implementation of demand for power in the mathematical models of energy systems. It is usually necessary to incorporate several conditions related to the time-scale for which the analysis is planned to be carried out, data availability and the aim of the development of a model. These determine the complexity of the issue. The paper analyses two base approaches, namely: (i) application of the load curve (which is based on the aggregated hourly data for selected quarter or month) and (ii) application of the load duration curve (which is based on the ordered load values and generation of the stepwise curve). Furthermore, selected issues linked with assumptions related to the time-scale of a study carried out with an employment of the developed model were studied. Czy lubuskie złoża mogą zastąpić bełchatowskie zagłębie górniczo-energetyczne węgla brunatnego? SŁOWA KLUCZOWE: lubuskie złoża węgla brunatnego, rankingi złóż, zagospodarowanie złóż węgla brunatnego W artykule przeprowadzono rozważania na temat zagospodarowania lubuskich złóż węgla brunatnego. Oparto je na podstawie dotychczasowych rankingów złóż węgla brunatnego w Polsce oraz na fakcie, że w obecnie czynnych zagłębiach węgla brunatnego po 2022 roku rozpocznie się obniżanie wydobycia z powodu wyczerpywania się zasobów węgla brunatnego w kopalniach. Zasoby przemysłowe złóż lubuskich określono na poziomie 2 500 mln ton. Zasoby te przewyższają ogólne wydobycie w zagłębiu bełchatowskim z uwzględnieniem przyszłościowego zagospodarowania złoża Złoczew. Łączne roczne wydobycie węgla w dwóch zagłębiach górniczo-energetycznych "Gubin" i "Cybinka" określono na ok. 45,0 mln ton, co umożliwi produkcję energii elektrycznej w dwóch elektrowniach o łącznej mocy do 7700 MW. Produkcja złóż lubuskich będzie nieco mniejsza niż obecne wydobycie po stronie niemieckiej (po zachodniej stronie złóż lubuskich), gdzie wydobycie węgla brunatnego wynosi ponad 55 mln ton. Can Lubuskie deposits replace the Belchatow mining lignite basin? KEY WORDS: Lubuskie lignite deposits, the rankings of lignite deposits, the future utilization of lignite deposits In the article the considerations on the management of Lubuskie lignite deposits are carried on. They are based on the current rankings of lignite coal deposits in Poland and on the fact that the currently active coal basins after 2022 years will reduce production because of depletion of resources in coal mines. Mineable resources of Lubuskie deposits has been set at 2 500 million tonnes. These resources are greater than the overall output in the Bełchatów basin including future development of the Zloczew lignite deposit. The total annual coal production in two regions "Gubin" and "Cybinka" was estimated at around 45.0 million tonnes, which will enable the production of electricity in two power plants of total capacity up to 7700 MW. Lignite production of Lubuskie deposits will be slightly smaller than the current mining on the German side (west side of Lubuskie Deposits), where lignite mining is more than 55 million tons. Analiza możliwości zagospodarowania złoża węgla brunatnego "Rogóźno" w kontekście zgazowania węgla SŁOWA KLUCZOWE: węgiel brunatny, zgazowanie węgla, zagłębie adamowskie, złoże Rogóźno W artykule dokonano analizy możliwości zagospodarowania perspektywicznego złoża
węgla brunatnego "Rogóźno" leżącego niedaleko miasta Zgierz. Omówiono
jego budowę geologiczną oraz określono możliwość jego wykorzystania w
przyszłości z uwzględnieniem strategii rozwoju górnictwa węgla brunatnego w
kontekście zgazowania węgla. Całość prac realizowana jest w ramach
prowadzonego projektu pt. "Opracowanie technologii zgazowania węgla dla
wysokoefektywnej produkcji paliw i energii elektrycznej" w ramach części
tematu badawczego 1.4.3. pt. "Analiza strategii rozwoju górnictwa węgla
brunatnego w kontekście podziemnego zgazowania węgla brunatnego oraz ocena
ekonomiczna procesów górniczych i skutków środowiskowych zgazowania tego węgla". The analysis of the possibility of the Rogozno lignite deposit utilization in the context of lignite gasification KEY WORDS: lignite, the lignite gasification, Adamow lignite basin, Rogozno deposit The article analyzes the possibilities of perspective utilization lignite
deposits Rogozno located near the town of Zgierz. It discusses the geological
structure of the deposit and the possibility of its use in the future taking
into account the development strategies of lignite in the context of lignite
gasification is determined. Biomasa w energetyce -szanse i zagrożenia SŁOWA KLUCZOWE: biomasa, wspólne spalanie, biodegradacja, paliwa pochodzenia biomasowego, norma Spalanie paliw pochodzenia biomasowego i wspólne spalanie tych paliw z paliwami kopalnymi w świetle obowiązujących regulacji stanowią odnawialne źródła energii. Na przykładzie ENERGA Elektrownie Ostrołęka omówiono trudności związane z wprowadzaniem nowej - w warunkach krajowych - kategorii paliwa biomasowego tj. importowanej biomasy owocowej w postaci nieprzetworzonych chemicznie pozostałości produkcyjnych i produktów ubocznych z procesów przemysłowego przetwarzania owoców. Wskazano na ważną rolę normalizacji nie tylko w rozstrzyganiu spraw spornych między producentami paliw - wytwórcami energii elektrycznej - ustawodawcami i instytucjami nadzoru, ale również w wymianie międzynarodowej. Biomass in the power sector - Opportunities and threats KEY WORDS: biomass, co-combustion, biodegradation, biomass fuels, standard Combustion and co-combustion of biomass, according to the legally binding regulations, are considered as renewable electricity production. Based on the experiences of ENERGA Ostrołęka Power Plant difficulties concerning introduction of new category of biomass fuel, namely imported fruit biomass derived from chemically unprocessed residues and by-products, were discussed. The key role of standardisation, not only for improving relations between biomass producers, power generators, legislators and regulatory authorities, but also in the context of international biomass trade, was emphasized. Metoda określania obszarów rentowności ekonomicznej projektu udostępnienia i eksploatacji pokładów węgla kamiennego SŁOWA KLUCZOWE: zasoby, górnictwo, kopalnia węgla, eksploatacja, efektywność ekonomiczna, ocena W artykule przedstawiono metodę określania obszarów rentowności projektu udostępniania i eksploatacji pokładów węgla kamiennego. Do oceny rentowności projektu zastosowano, jako przykład, jedynie wynikowe wskaźniki ekonomiczne: NPV oraz IRR. Podstawą do wykonania analizy ekonomicznej jest bilans mas dający informacje o ilości węgla handlowego uzyskanego w ramach całego projektu, ilości skały płonnej i odpadów z przeróbki mechanicznej węgla oraz całkowitej masy urobku. Ilości węgla handlowego są podstawą do wyliczenia przychodów. Ilości skały płonnej i odpadów pozwalają na wyliczenie kosztów zagospodarowania odpadów a całkowita ilość urobku do wyliczenia kosztów transportu poziomego i pionowego w kopalni. W opisanej metodzie, na wybranym przykładzie, pokazano tworzenie tablic poglądowych zawierających wyniki obliczeń wynikowych parametrów ekonomicznych, przy różnych kombinacjach danych wejściowych oraz budowania funkcji pozwalających na obliczenia tych wskaźników dla dowolnej kombinacji zmiennych wejściowych. Pokazano również metodę tworzenia funkcji wartości zerowych ograniczających obszar rentowności projektu. Metoda ta jest uniwersalna i nadaje się do zastosowania w różnych rodzajach projektów biznesowych, pod warunkiem uwzględnienia ich charakterystyki techniczno - organizacyjnej. Method of determining areas of the economic profitability of the project facilities and the exploitation of the hard coal seams KEY WORDS: resources, mining, coalmine, exploitation, economic efficiency, evaluation The method of determining areas of the economic profitability of the project facilities and the exploitation of the hard coal seams was introduces in the article. As the example, only ultimate economic indicators were used to the evaluation of the profitability of the project: NPV and IRR. Balance of mass giving information about the amount of commercial coal get as part of the entire project, the quantity of the waste rock and waste is a base of the economic analysis to do from the mechanical processing of coal and of the total mass of mining. Amounts of commercial coal are a ground for counting the income out, amounts of the waste rock and waste let for calculating costs of waste disposal but the overall quantity of mining for horizontal and vertical enumerating transport costs in the mine. In the described method, on the chosen example, creating demonstrative tables containing results of calculations of ultimate economic parameters was shown, at all sorts combinations of the input and building entrance variables letting the function calculations of these indicators for the any combination. A method of creating functions of nulls surrounding area the profitability of the project was also shown. This method is universal and is suitable for applying in different types of business projects, under the condition of taking them into account a technical description and organizational. Rozszerzenie bazy węglowej polskiego koksownictwa poprzez wdrożenie wstępnego podsuszania wsadu oraz zastosowanie węgli importowanych SŁOWA KLUCZOWE: koksownictwo, baza węglowa, wstępne podsuszanie wsadu, jakość koksu Silna i trwała od lat tendencja wzrostowa oczekiwań odbiorców koksu odnośnie
jego jakości związana jest z szerokim stosowaniem w procesie wielkopiecowym
jego substytutów. Spełnienie tych oczekiwań jest szczególnie trudne w
warunkach krajowych z uwagi na ograniczone zasoby najwyższej jakości węgli
ortokoksowych. W tej sytuacji wzrasta zainteresowanie rozwiązaniami umożliwiającymi
wytwarzanie wysokiej jakości koksu metalurgicznego na bazie mieszanek zawierających
zmniejszony udział węgli ortokoksowych (technologie ubijania, brykietowania,
olejowania czy podsuszania wsadu, optymalizacja rozkładu ziarnowego mieszanek
wsadowych, suche chłodzenie koksu itp.). Równocześnie krajowe koksownie w
coraz większym stopniu wykorzystują importowane węgle koksowe, w tym także
zamorskie. Extending the coal base of the Polish cokemaking industry through the implementation of the coal charge pre-drying and through the use of the overseas coals KEY WORDS: cokemaking industry, coking coal base, coal charge pre-drying, coke quality A strong and permanent upward trend which has been observed for years in the
scope of coke quality expectations of its recipients can be referred to the use
of its substitutes in the BF process. Meeting those expectations is especially
difficult under the domestic conditions which are characterized by limited
resources of high quality hard-type coking coals. This situation leads to a
growing interest in solutions which enable the production of high quality coke
based on coal blends which contain a lower share of hard-type coking coals (stamping
technologies, briquetting, oiling or pre-heating of the coal blend, optimization
of coal blends grain size distribution, and coke dry quenching). In the meantime,
the domestic coke plants are using a permanently growing amount of foreign
coking coals, including sea-born coals. Prognozy dla rynków węgla energetycznego w świecie SŁOWA KLUCZOWE: węgiel energetyczny, rynki międzynarodowe, prognozy W artykule przedstawiono zmiany cen węgla energetycznego na międzynarodowych rynkach spot w okresie od czerwca 2010 r. do czerwca 2011 r. Opisano ważniejsze zdarzenia o skutkach gospodarczych, które zaszły w tym czasie na świecie. Na tym tle omówiono wybrane prognozy odnoszące się do przyszłej pozycji węgla w bilansie energetycznym świata (prognozy długoterminowe), rozwoju międzynarodowego handlu węglem (prognoza średnioterminowa) oraz cen węgla (w prognozach banków). Forecasts for steam coal markets in the world KEY WORDS: steam coal, international markets, forecasts Paper presents the changes of steam coal prices in the international spot markets in the period between June 2010 and June 2011. Most important events of economic consequences, which occurred in the world in this time have been described. On this background, selected forecasts have been discussed: long term forecast of future position of coal in global energy balance, middle term outlook for coal trade development and coal price forecasts (elaborated by banks). Efektywne wykorzystanie możliwości przygotowania produkcji zakładu górniczego na wahania cen węgla z wykorzystaniem wskaźnika natężenia robót - na przykładzie wybranej kopalni SŁOWA KLUCZOWE: wskaźnik natężenia robót, ceny węgla koksowego Jednym z czynników przygotowania produkcji węgla na wahania cen jest analiza wskaźnika natężenia robót, która pozwala podejmować decyzje w aspekcie możliwości wpływania na zwiększanie lub wygaszanie produkcji w zależności od potrzeb rynku. Wskaźnik natężenia robót określany jest jako iloraz liczby zrealizowanych metrów postępu robót przygotowawczych i udostępniających przez wielkość wydobycia węgla. W oparciu o dostępne prognozy podaży i popytu istnieje możliwość przygotowania się na odpowiednie trendy w zakresie popytu i cen węgla wykorzystując instrumenty techniczno-organizacyjne w zakresie przygotowania rejonów wydobywczych. The effective use of production preparation in coal mine to fluctuations in coal prices using coefficient of workings intensity - for example, selected coal mine KEY WORDS: coefficient of workings intensity, the prices of coking coal One of the steps in production`s preparation on coal price fluctuations is the analysis of coefficient of workings intensity, which helps with taking the decisions in aspect of possibility of influencing the market on increasing or decreasing the production. The coefficient of workings intensity is defined as the ratio of the number of completed preparatory work progress meters, and providing the amount of coal mining. On basis of available demand and supply forecasts there is a possibility of preparation to proper coal price tendencies using the technical and organizational instruments in aspect of preparing the mining area. Doświadczenia kopalni Borynia w zagospodarowaniu gazu z odmetanowania oraz wdrożenia projektu Wspólnych Wdrożeń (Joint- Implementation-JI) w oparciu o protokół z Kioto SŁOWA KLUCZOWE: gaz z odmetanowania kopalń, układ kogeneracyjny, Wspólne Wdrożenia W artykule omówiono etapy zagospodarowania gazu z odmetanowania, które przeprowadzi kopalnia Borynia od lat 90 ubiegłego wieku. Wraz ze wzrostem ilości metanu uwalniającego się ze złoża zachodziła potrzeba prowadzenia odmetanowania złoża. Ujęty metan był uwalniany do atmosfery. W celu wykorzystania ujętego gazu wybudowano kolejno kotłownię gazową w 1998 roku, a w 2008 roku układ kogeneracyjny. Spowodowało to zmniejszenie ilości uwalnianego do atmosfery metanu, a kopalnia uzyskała dodatkowy efekt w postaci wyprodukowanej energii cieplnej i elektrycznej. Budując powyższe instalacje kopalnia starała się pozyskać zewnętrzne środki finansowe na prowadzone inwestycje. Przy budowie kotłowni uzyskano dofinansowanie z EkoFunduszu. Przy budowie układu kogeneracyjnego skorzystano z protokołu z Kioto i przewidzianego w nim mechanizmu Wspólnych Wdrożeń. W artykule przedstawiono zasady mechanizmu IJ, warunki, które należy spełnić oraz przebieg realizacji w kopalni Borynia. Experiences of Borynia coal mine in the management of gas obtained through demethanization and implementation of the Joint Implementation Project (JI) under the Kyoto Protocol KEY WORDS: coal mine demethanization gas, cogeneration system, Joint Implementation The article discusses phases of the management of gas obtained through demethanization that the Borynia coal mine has been conducting since the 90s of the past century. Along with the increase of methane released from the deposit, it was also necessary to demethanize the deposit. The captured methane was released to the atmosphere. In order to use the captured gas, a gas boiler house and a cogeneration system were built in 1998 and in 2008, respectively. It leads to a reduction of the amount of methane released to the atmosphere, and the coal mine achieved an additional effect of thermal and electrical energy production. The construction of the above-mentioned systems enabled the coal mine to obtain external financial means for the undertaken investments. The Borynia coal mine was granted co-financing from EcoFund for the gas boiler house construction. While building the cogeneration system, the Mine benefited from the Joint Implementation Project, which was defined in the Kyoto Protocol. Paper presents the JI rules and conditions which will be meet and the process of realization in Borynia coal mine. Katowicki Holding Węglowy S.A. na rynku węgla energetycznego SŁOWA KLUCZOWE: Katowicki Holding Węglowy, strategia rozwoju, podaż węgla Katowicki Holding węglowy należy do grupy największych europejskich
producentów węgla energetycznego. Swoje plany rozwojowe ukierunkowuje na
uproszczenie struktury technicznej i organizacyjnej, koncentrację wydobycia,
zwiększenie produktywności, obniżenie kosztów węgla sprzedanego i
ustawienie produkcji na zwiększenie podaży węgli o wysokich parametrach jakościowych.
Dotyczy to głównie wartości opałowej oraz zawartości substancji mineralnej,
w tym siarki. Zakres podejmowanych przedsięwzięć będzie uzależniony od
upublicznienia akcji Holdingu na giełdzie papierów wartościowych. Katowicki Holding Węglowy on the steam coal market KEY WORDS: Katowicki Holding Węglowy (Katowice Coal Holding), strategy of development, coal production Katowicki Holding Węglowy SA is one of the biggest producers of the steam
coal in Europe. Stan krajowego systemu elektroenergetycznego SŁOWA KLUCZOWE: system elektroenergetyczny, energia elektryczna, sieci przesyłowe, prognozowanie W pracy przedstawiono obecny stan krajowego systemu elektroenergetycznego. Zwrócono uwagę na dekapitalizację środków trwałych krajowego systemu elektroenergetycznego. Przedstawiono prognozę krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną do 2030 roku. Zaproponowano kierunki rozbudowy krajowej sieci przesyłowej dla zapewnienia bezpieczeństwa elektroenergetycznego i rozwoju kraju. State of Polish Power System KEY WORDS: power system, electricity, network system, forecasting In the paper current state of the Polish Power System is presented. Problem of the decapitalization of the Polish Power Idustry was discussed. It is given forecasts of domestic electricity demand to 2030 year. There are proposed some directions of the network system developing in order to ensure of security of the power system and in general development of Poland. Ekonomiczne aspekty podziemnego zgazowania węgla - na przykładzie Carbon Energy SŁOWA KLUCZOWE: węgiel, zgazowanie podziemne, Carbon Energy Podziemne zgazowanie węgla jest technologią posiadającą znaczące zalety z punktu widzenia ekonomicznego, bezpieczeństwa dostaw, możliwości wychwytywania i zagospodarowania dwutlenku węgla. W ostatnim okresie można zaobserwować szczególną aktywność naukowo-badawczą i technologiczną ukierunkowaną na wypracowanie komercyjnych instalacji podziemnego zgazowania węgla. Zasadniczym celem niniejszej pracy jest charakterystyka i ocena aspektów ekonomicznych podziemnego zgazowania węgla, głównie na przykładzie australijskiej spółki Carbon Energy, która podejmuje próby podziemnego zgazowania węgla w celach komercyjnych. Doświadczenia spółek światowych zaangażowanych w realizację projektów inwestycyjnych polegających na podziemnym zgazowaniu węgla mogą być przydatne dla badań i doświadczeń prowadzonych w Polsce nad problemem podziemnego zgazowania węgla w ramach programu strategicznego "Zaawansowane technologie pozyskiwania energii" finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Economic aspects of underground coal gasification - on an example of Carbon Energy KEY WORDS: coal, underground gasification, Carbon Energy Underground coal gasification is an exploitation technology for indigenous coal, which is ready for use, and has significant advantages in terms of economic aspects, security of supply, capture and storage of carbon dioxide. Recently we observe intensive research and technological activities aimed at developing installations for underground coal gasification on the commercial scale. The main target of this paper is presentation some economic aspects of underground coal gasification, especially on an example of Carbon Energy - an Australian company. The Company's underground coal gasification trials at Bloodwood Creek had made excellent progress in recent months. The experiences of word known companies engaged in the underground coal gasification projects can be very usefull for research and practical experiences made in Poland in the frames of strategic programme named "Advanced Technologies for Energy Generation", financed by the National Centre for Research and Development. Klimatyczne aspekty polityki energetycznej SŁOWA KLUCZOWE: polityka energetyczna, zmiany klimatyczne, ograniczenie emisji Kontrola procesów klimatycznych, koszty energii oraz bezpieczeństwo energetyczne są czynnikami sprawczymi transformacji współczesnych systemów zaopatrywania w energię do nowych wzorców. Dla sprostania tym wymaganiom, szczególnie w zakresie uwarunkowań ekologicznych, niezbędna jest infrastruktura elastyczna, zdolna do rekonfiguracji i wykorzystująca technologie informatyczne i komunikacyjne w wymiarze fizykalnym i cybernetycznym. Polityka energetyczna może odegrać ważną rolę w osiąganiu ambitnych celów emisyjnych, przedstawionych w licznych dokumentach ONZ, Unii Europejskiej i narodowych. Na podstawie doniesień o współzależności emisji (zwłaszcza węglowych) i globalnego ocieplenia przedstawiono wnioski w postaci planu działań do r. 2050 i jego skutków dla Polski. Climate aspects of energy policy KEY WORDS: energy policy, climate change, emission mitigation Climate control, energy costs and energy security are driving the contemporary power systems to a new dimensions. To cope with these new demand especially an ecological factors a more flexible, reconfigurable and information - intensive physical and cyber infrastructure is necessary. Energy policy may play a major role in reaching the ambitions emissions targets, discussed in many documents of UN, EU and on national levels. On the basis of reports on interdependence emissions (esp. coal emissions) and global warming some conclusions on road map 2050 are presented and focused on limitation of low-carbon electricity from national point of wiew. Analiza porównawcza efektywności ekonomicznej inwestycji elektrownianych SŁOWA KLUCZOWE: węgiel kamienny, węgiel brunatny, cena paliwa, metoda NPV, metoda NPVR, metoda IRR W artykule oceniono wpływ cen paliw na opłacalność ekonomiczną inwestycji energetycznych. Analizie poddano dwa rodzaje paliwa: węgiel kamienny i węgiel brunatny. Opłacalność ekonomiczną przeprowadzono na bazie zdyskontowanych metod zysku takich jak NPV - wartość bieżąca netto, NPVR - wskaźnik wartości bieżącej netto oraz IRR - wewnętrzna stopa zwrotu. Comparative analysis of the economic efficiency of power plant investments KEY WORDS: hard coal, brown coal, fuel price, NPV method, NPVR method, IRR method The paper presents an estimation of the impact of fuel prices on economic profitability of investments in power generation technologies. Two types of fuel were analysed, namely: hard coal and brown coal. Investigations were carried out on the basis of discounted profit methods such as NPV ( Net Present Value), NPVR (Net Present Value Ratio) and IRR (Internal Rate of Return). Analiza uwarunkowań geologiczno-górniczych oraz ograniczeń zewnętrznych dla zagospodarowania złoża węgla brunatnego Gubin SŁOWA KLUCZOWE: węgiel brunatny, analiza złoża, parametry złożowe, uwarunkowania przyrodnicze Przeanalizowano uwarunkowania geologiczno-górnicze oraz uwarunkowania zewnętrzne mające znaczenie dla zagospodarowania złoża węgla brunatnego Gubin. Przedstawiono etapy dokumentowania i obecny stan rozpoznania złoża. Przeanalizowano złoże pod kątem parametrów jakościowych i strukturalnych. W analizach wykorzystano również parametry syntetyczne oparte na algorytmach cenowych. Przedstawiono ograniczenia zewnętrzne dla eksploatacji części złoża wynikające z istniejących i projektowanych obszarowych form ochrony przyrody. Szczegółowo przeanalizowano fragment złoża w granicach zgłoszonego do Komisji Europejskiej obszaru Natura 2000. Oszacowano utracone korzyści wynikające z zaniechania eksploatacji tej części złoża. Analysis of geological and mining conditions and external restrictions for lignite extraction from deposit Gubin KEY WORDS: lignite, deposit analysis, deposit parameters, nature protection The work describes analysis of geological and mining conditions for future exploitation of lignite deposit Gubin. The external conditions connected to nature protection were described. The geological works history on deposit Gubin and state of contemporary geological recognition were presented. The analysis of quality and structure parameters of deposit were made. The synthetic parameters based on price algorithms for deposit analysis has been used. Restrictions of extraction for a part of deposit due to nature protection were shown. Detailed analysis for part of deposit which lies in the border of nature protection zone under Natura 2000 program has been presented. The lost benefits related to part of deposit within nature protection zone were calculated. Eksport polskiego węgla w latach 1995 - 2010 SŁOWA KLUCZOWE: eksport, wywóz, węgiel kamienny, polityka energetyczna W artykule przedstawiono jak kształtował się eksport polskiego węgla w
latach 1995 - 2010. Pokazano eksport ogółem do dziesięciu państw, do których,
w analizowanym okresie, był on największy. Państwa te to Niemcy, Ukraina,
Czechy, Finlandia, Austria, Dania, Wlk. Brytania, Francja, Słowacja i Szwecja.
Szczegółowo omówiono pięć pierwszych. Zwrócono uwagę na zmniejszającą
się rolę węgla w gospodarce Unii Europejskiej oraz pewnych szansach na
odrodzenie się górnictwa węglowego w związku z planami niektórych krajów
likwidacji energetyki jądrowej. Export of Polish hard coal in the period 1995 - 2010 KEY WORDS: export, expedition, hard coal, energy policy History of Polish hard coal export in the period 1995 - 2010has been
presented in this study. Total export to ten countries to which the export was
highest in the mentioned period has been discussed. These states are: Germany,
Ukraine, Czech Republic, Finland, Austria, Denmark, Great Britain, France,
Slovakia and Sweden. The first five have been discussed in details. Attention
was paid to declining role of hard coal in UE economy, as well as to some
chances of hard coal rebirth in connection of plans of chosen countries aimed at
liquidation of nuclear power plants. Możliwości wykorzystania w górnictwie soli spoiwa z udziałem odpadów energetycznych SŁOWA KLUCZOWE: górnictwo soli, zagospodarowanie odpadów, rumosz solny, spoiwo W referacie przedstawiono wyniki badań wybranych własności fizyko-mechanicznych mieszaniny rumoszu solnego, solanki oraz spoiwa wytworzonego z udziałem odpadów energetycznych tzw. UPS. Mieszanina ta może mieć zastosowanie w pracach przy likwidacji wyrobisk podziemnych w górnictwie solnym poprzez ich wypełnienie. Zastosowanie jako składnika mieszaniny wypełniającej rumoszu solnego oraz solanki będącej w posiadaniu kopalni stwarza możliwości wykorzystania tych materiałów w pracach podziemnych ograniczając koszty jej wytworzenia i ograniczając w istotny sposób negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne. Application possibilities of a binder with power generation waste content in salt mining KEY WORDS: salt mining, waste utilization, salt rubble, binder During mining operations in industrially active salt mines, and also during
mining works conducted in relation with reconstruction of mine workings in
historical mines, as in "Bochnia" salt mine for example, large amounts
of waste material become into existence, in a form of rock rubble or saline
waters, which are deposited mainly in selected workings or at the surface. The
paper presents results of compressive strength measurements of a group of three
exemplary mixtures made with use of binders based on combustion by-products,
rock rubble and saline water. The measurements results show full correlation of
measured parameters with requirements given by the standards. After 28 days of
curing in a climate chamber, all mixtures exposed compressive strength Rc in the
range between 2,9 and 6,2MPa. Wykorzystanie materiałów z udziałem odpadów energetycznych do likwidacji zapadlisk wywołanych działalnością górniczą SŁOWA KLUCZOWE: górnictwo, zagospodarowanie UPS, zapadliska powierzchniowe W referacie przedstawiono wyniki badań wybranych własności fizyko-mechanicznych hydromieszanin sporządzonych na bazie odpadów energetycznych a w szczególności popiołów lotnych. Badania wykonano pod kątem zastosowania do wypełniania zapadlisk powierzchniowych wywołanych eksploatacją górniczą. Z uwagi na stawiane wymagania pod kątem własności wiążących i wytrzymałościowych w badaniach użyto środka wiążącego w postaci cementu. W drugiej części referatu przedstawiono przykład wykorzystania spoiw hydraulicznych sporządzonych na bazie popiołów lotnych do likwidacji zapadliska powstałego w wyniku zawalenia się pustek podziemnych powstałych w wyniku działalności górniczej. Application of materials containing power generation waste for liquidation of collapses generated by mining operations KEY WORDS: minig, utilization of combustion by-products, surface subsidence Many years of practicing of combustion by-products (UPS) use in form of
hydraulic mixtures in underground mining technologies showed that the advantages
resulted from these operations fairly exceed related outlays. Nowadays the
largest consumers of UPS are mining and building industries. Intensive mining
operations conducted, in case of hard coal beds, mainly with longwall system
with caving, leads to severe impacts on the ground surface, mainly in form of
deformations, subsidence, and collapsed basins. Additional factor, which
influences negatively evolution of these deformations, is activation of voids
remaining from old mining operations. Particularly hazardous are non-linear
deformations in form of collapsed basins, which are able to develop in suddenly
and abruptly way. In case when inception of ground collapse is bound with
destruction of a building structure located on endangered area, a building
disaster is to be considered. Technology and the way the collapse will be
liquidated depend mainly on the place of their origin and geological structure
of the rockmass. As a fill material for the collapsed basin loose rock rubble
may be used or, in special cases, a hydraulic mixture with bind properties. Zastosowanie modelu MRK do prognozy cen wybranych paliw biomasowych SŁOWA KLUCZOWE: odnawialne źródła energii, biomasa, ceny, system elektroenergetyczny, modelowanie, prognozowanie krótkoterminowe Artykuł porusza problematykę odnawialnych źródeł energii, skupiając się na szczególnym rodzaju biomas, którymi są uznane niektóre zboża. Przedstawiono analizę porównawczą cen kilku wybranych zbóż na rynkach krajów Unii Europejskiej. Wykonano testy na danych liczbowych szeregów historycznych cen, badające głownie stacjonarność oraz występowanie wahań okresowych, których wyniki pozwalają na wybór metody i modelu predykcyjnego. Zaproponowano dwa modele prognostyczne dla przewidywania cen w horyzoncie tygodniowym. Wykonano prognozy wygasłe wraz z oceną dokładności oraz prognozy walidacyjne umożliwiające ocenę użyteczności prezentowanych modeli. Application of the MRK model to price forecast selected biomass Fuels KEY WORDS: renewable energy sources, biomass, prices, power system, modeling, short-term forecasting The article discusses the issue of renewable energy focusing in particular on the specific type of biomass , which are considered some of the grain . Presents a comparative analysis of prices of cereals on a few selected markets in European Union countries. Performed tests on the figures of the historical series of prices, mainly exploring the stationary and the presence of periodic fluctuations, the results of which allow to choose the method and the prediction model. Proposed two forecasting models to predict prices in the weekly horizon. Taken together with forecasts of expired and the forecast evaluation of the accuracy of validation for the assessment of utility models. Inwentaryzacja oraz analiza jakościowa zdeponowanych w środowisku mułów węglowych SŁOWA KLUCZOWE: górnictwo węglowe, węgiel kamienny, przeróbka węgla kamiennego, muły węglowe, odpady pogórnicze Działalność górnictwa węgla kamiennego jest nierozerwalnie związana z wytwarzaniem odpadów. Do nich należą również muły węglowe zdeponowane w środowisku. Dzisiejszy stan wiedzy z dziedziny górnictwa, a ściślej z jej działu jakim jest przeróbka kopalin stałych, umożliwia uzyskanie z depozytów mułów węglowych - cennego paliwa energetycznego. Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego - Centrum Gospodarki Odpadami i Zarządzania Środowiskowego, wspólnie z Politechniką Śląską Katedrą Przeróbki Kopalin i Utylizacji Odpadów, realizuje projekt rozwojowy Nr N R09 006 06/2009 pn. "Identyfikacja potencjału energetycznego depozytów mułów węglowych w bilansie paliwowym kraju oraz strategia rozwoju technologicznego w zakresie ich wykorzystania", finansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W artykule omówiono wyniki prac związanych z inwentaryzacją oraz analizą jakościową depozytów mułów węglowych [1]. Inventory and quality analysis of coal slurries deposited in environment KEY WORDS: coal mining, hard coal, coal processing, coal slurries, coal waste Coal mining activity is inextricably connected to waste production. These includes coal slurries deposited in environment. Current knowledge in the field of mining and especially - mineral processing - allows extracting valuable fuel from deposited coal slurries. Institute of Mechanized Construction and Rock Mining, Centre of Waste Management and Environmental Managing along with Silesian University of Technology, Department of Mineral Processing and Waste Utliziation is currently implementing a development project Nr N R 09 006 06/2009 titled "Identification of energetic potential of coal slurries deposits in fuel national balance and development strategy in their use" financed by the Ministry of Science and Higher Education. The article discusses results of previous works devoted to coal slurries inventory and quality assessment of coal slurries [1]. Reaktory zgazowania biomasy w układach CHP - przyszłość energetyki odnawialnej w Polsce SŁOWA KLUCZOWE: biomasa, zgazowanie, gaz procesowy, OZE, CHP W artykule przedstawiono podstawowe europejskie i krajowe uwarunkowania prawne dotyczące odnawialnych źródeł energii. Uwagę skupiono na wykorzystaniu OZE, w tym głównie biomasy w Polsce. Zaprezentowano definicję biomasy, krótką charakterystykę tego paliwa oraz możliwe źródła jego pozyskania. Omówiono proces zgazowania, stosowane gazogeneratory, krótką charakterystykę i specyfikę ich działania oraz kierunki wykorzystania gazu procesowego ze szczególnym uwzględnieniem układów CHP wyposażonych w reaktory zgazowania biomasy. Szczegółowo przedstawiono i omówiono wybrane konstrukcje reaktorów przeznaczonych do zgazowania biomasy opracowane w Polsce. Porównano podstawowe parametry procesu zgazowania dla prezentowanych instalacji. Przedstawiono zalety i wady gazogeneratorów pod kątem ich eksploatacji. Przeanalizowano potencjał rynkowy biomasy w kraju z przeznaczeniem na cele energetyczne. Sprecyzowano i opisano działania, których realizacja wpłynie korzystnie na rozwój energetyki odnawialnej w Polsce. Reactor for biomass gasification in the CHP systems - future of the renewable energy in Poland KEY WORDS: biomass, gasification, process gas, RES, Combined Heat and Power This paper presents the basic determinations of the European and national legislation concerning Renewable Energy Sources (RES). The attention was focused on the use of RES, including mainly biomass, in Poland. The definition of biomass, a short description of this fuel and the possible sources of acquisition were presented. The process of gasification and gasifiers applied were presented, and a short characteristic and specifics of their operation and directions of the use of process gas with particular emphasis on systems equipped with CHP biomass gasification reactors were described. The selected designs of reactors for biomass gasification developed in Poland were presented and discussed in details. A comparison of the basic parameters of the gasification process for the presented installations was made. Gasifiers' advantages and disadvantages at an angle of their exploitation were presented. The market potential of the biomass in Poland for energetic purposes was analyzed. The activities of which realization will influence the development of renewable energy in Poland were specified and described. Tendencje zmian cen węgla energetycznego dla odbiorców indywidualnych SŁOWA KLUCZOWE: węgiel energetyczny, ceny, sortymenty, odbiorcy indywidualni W artykule podjęto próbę prześledzenia przebiegu zmian cen zbytu węgla
kamiennego energetycznego dla odbiorców indywidualnych. Analizie poddano ceny węgla
według obowiązujących oficjalnych cenników (lata 2008-2011) głównych
krajowych producentów węgla. Skupiono się na cenach węgla o sortymencie:
kostka, orzech i groszek dostarczanych do tej grupy odbiorców. Trends in changes in steam coal prices for households KEY WORDS: steam coal, prices, size grades, households The paper presents an attempt analyse trends in changes in steam coal prices
for households. Official coal price lists (of 2008-2011) of main domestic coal
producers were analysed. Special attention was brought to steam coal prices of
the following grades: cobble coal, nut coal and pea coal. Surowce energetyczne na rynku drobnych odbiorców SŁOWA KLUCZOWE: węgiel, gaz, gospodarstwa domowe, zużycie, ceny Gospodarstwa domowe są istotnym konsumentem węgla kamiennego i gazu
ziemnego. W artykule przedstawiono zużycie tych dwóch surowców w poszczególnych
województwach w kraju, a także ich ceny dla gospodarstw domowych w latach
2004-2009. Energy fuels on the small consumer market KEY WORDS: coal, gas, households, consumption, price Households are important group of hard coal and gas consumers. Paper presents
domestic consumption and prices of these fuels in households by voivodships in
the years of 2004-2009. Projekty nowych technologii zgazowania węgla powstające w ramach Programu Strategicznego NCBiR SŁOWA KLUCZOWE: węgiel, zgazowanie, instalacje pilotowe, projekt NCBiR. W ramach projektu finansowanego ze środków NCBiR p.t.: Opracowanie
technologii zgazowania węgla dla wysokoefektywnej produkcji paliw i
energii", Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe "Zgazowanie węgla"
buduje dwie pilotowe instalacje zgazowania węgla. Pierwszą z nich jest ciśnieniowy
reaktor z cyrkulującym złożem fluidalnym do zgazowania węgla z
wykorzystaniem CO2 jako czynnika zgazowującego. Instalacja ta wyposażona będzie
w następujące układy: węzeł przygotowania węgla, zbiorniki gazów
technicznych, wytwornicę pary, układ chłodzenia, oczyszczania i konwersji gazów,
komorę spalania oraz turbinę gazową. W oparciu o uzyskane wyniki przygotowany
zostanie projekt procesowy krajowej instalacji demonstracyjnej zgazowania węgla
z wykorzystaniem reaktora CFB. Przewiduje się, że rozwijana technologia ciśnieniowego
zgazowania węgla może znaleźć zastosowanie w instalacjach przemysłowych średniej
mocy zarówno w przemyśle chemicznym (produkcja wodoru) jak i energetyce
(wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej w kogeneracyjnych układach IGCC). New Technologies of Coal Gasification under development as part of the NCBiR Strategic Programme KEY WORDS: coal, gasification, pilot plants, NCBiR project As part of the project 'Development of Coal Gasification Technology for
High-efficiency Fuels and Energy Production, the Scientific-Industrial
Consortium 'Coal Gasification' is constructing two pilot plants. The first one
is a pressurized CFB reactor for coal gasification with the use of CO2. The
reactor will be equipped with the following process units: solid fuel
preparation, tanks for compressed air and nitrogen, a steam generator, systems
for syngas cooling, cleaning and conversion, a combustion chamber and a gas
turbine. Based on the results obtained from that plant, the process design of a
domestic demo plant will be prepared. It is predicted that the technology under
development will be used in medium-power commercial plants, both in the chemical
industry (hydrogen production) and in the energy industry (heat and power
production in IGCC cogeneration systems). Generacja rozproszona oraz sieci Smart Grid - wirtualne elektrownie SŁOWA KLUCZOWE: generacja rozproszona, Smart Grid, odnawialne źródła energii, wirtualna elektrownia W referacie przedstawiono możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz generacji rozproszonej do produkcji energii elektrycznej. Przedstawiono także nowoczesną architekturę systemu elektroenergetycznego z wykorzystaniem sieci Smart Grid. Odpowiednio duża ilości źródeł rozproszonych na niewielkim obszarze systemu elektroenergetycznego oraz potencjał, jaki dają sieci Smart Grid umożliwia połączenie tych źródeł w jeden zarządzany przez operatora system, tworzący "wirtualną elektrownię". Elektrownia wirtualna ma na celu skoncentrowanie generacji rozproszonej w jeden, logicznie połączony, system zwiększający efektywność techniczną i ekonomiczną wytwarzania energii elektrycznej. Decentralized Energy Generation and Smart Grid - Virtual Power Plant KEY WORDS: Decentralized Energy Generation, Smart Grid, Renewable Energy Sources, Virtual Power Plant In the paper there are presented the possibilities of the use of renewable
energy sources and distributed generation for electric energy production. There
is also presented the modern architecture of power system using Smart Grid
network. Efektywność energetyczna Jastrzębskiej Spółki Węglowej w aspekcie wykorzystania metanu z pokładów węgla SŁOWA KLUCZOWE: metan z pokładów węgla, układy kogeneracyjne, efektywność energetyczna W referacie przedstawiono ogólną informację o JSW S.A. i SEJ S.A. jako
inwestorach układów kogeneracji i trójgeneracji, w których źródło
zasilania stanowią silniki gazowe pracujące na bazie metanu z odmetanowania
kopalń. Podano informację dotyczącą zasobów, ujęcia i kierunków
wykorzystania mieszanek metanowych ujmowanych odmetanowaniem, a także realizację
programu zagospodarowania tego paliwa. Przedstawiono układy energetyczne z
silnikami gazowymi w kopalniach "Pniówek", "Krupiński",
"Borynia" i "Budryk" podając dane techniczne i relacje
ekonomiczne w zakresie kosztów produkcji i pokrycia zapotrzebowania kopalni na
energię elektryczną i ciepło. Energy efficiency of Jastrzębska Spółka Węglowa S.A in terms of utilization of methane from coal beds KEY WORDS: coalbed methane, cogeneration power system, energy efficiency The paper presents in general the JSW S.A. and SEJ S.A. as the investors of cogeneration and trigeneration systems, where the gas engines working in the basis of the methane from coal mines are used as the power source. It discusses the sources, drainage and ways of utilization of methane mixtures received from demethanisation, and results of methane utilization program as well. The paper presents technical data combined energy systems witch gas engines in coal mines "Pniówek", "Krupiński", "Borynia", "Budryk" and presents economic relations between the production costs and the coverage of electricity and heat demand of the coal mine. Final conclusions try to describe the role of energy systems basing on gas engines in the covering of coal mine energy demand (electrity, heat, cooling) and the possibility of futher development of power engineering on basis of gas engines exploiting a cheap, local fuel, as the methane from demethanisation of coal beds. Ecological aspects of such a solutions have been pointed out as well. Waloryzacja złóż węgla brunatnego dla prawnej ich ochrony SŁOWA KLUCZOWE: węgiel brunatny, waloryzacja, ochrona złóż Coraz większe trudności z dostępem do złóż kopalin uaktualniły problem prawnej ich ochrony. Jest to tematem referatu w odniesieniu do złóż węgla brunatnego. W analizie stanu prawnego ochrony złóż kopalin, szczególnie ochrony terenów nad złożami wykazano niedostatki dotychczasowych uregulowań w tym zakresie. Ponieważ czynnikiem ułatwiającym opracowanie zasad ochrony złóż kopalin jest ich waloryzacja i kategoryzacja, przeanalizowano dotychczasowe prace nad ustaleniem rankingu złóż węgla brunatnego. Dużą uwagę poświęcono propozycji Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN opracowanej wspólnie z Państwowym Instytutem Geologicznym dotyczącej waloryzacji i kategoryzacji złóż dla potrzeb ustawowej ich ochrony. Odniesiono się do sformułowanych zasad i przepisów, w tym do proponowanych instrumentów finansowych, gwarantujących skuteczność stosowania ustawy. W podsumowaniu podkreślono konieczność wprowadzenia bardziej radykalnych niż obecne rozwiązań prawnych dla ochrony złóż kopalin, zwracając jednak uwagę na dyskusyjność niektórych propozycji. Rating lignite deposits for legal protection of their accessibility for further exploitation KEY WORDS: lignite, rating, mineral deposists protection Increasing problems with legal and technical access to mineral deposits due to adverse influence of other activities carried out on related surface terrain have evidenced a need for their legal protection. The presented article deals with this issue in relation to lignite deposits. A performed legal analyses of regulations regarding the above identified problem shows important deficiencies regarding protection of surface terrain against uses harming prospectus exploitation of the deposits in consideration. Ranking lignite deposits becomes an important factor facilitating such protection, therefore significant attempts regarding it have been scrutinised, focusing on proposal presented by Mineral and Economy Research Institute of Polish Academy of Science (IGSMiE PAN) together with Polish Geological Institute, for the purpose of appropriate state legislation. Criteria applied for this purpose as well as financial instruments stipulated by the committee aimed at enforcement of the recommended law are analysed. Recognising that some of the proposal can be controversial author strongly advocates a need for more stringent and effective regulations leading to protect a possibility for mineral deposits exploitation. Koncepcja wydzielania ditlenku węgla ze spalin w procesie hybrydowym SŁOWA KLUCZOWE: wydzielanie ditlenku węgla, proces hybrydowy, adsorpcja zmiennociśnieniowa, separacja membranowa Jedną z dróg ograniczania emisji ditlenku węgla jest usuwanie go ze strumieni gazów odlotowych. W niniejszej pracy przedstawiono koncepcję wydzielania CO2 ze spalin w procesie hybrydowym, łączącym adsorpcję zmiennociśnieniową (PSA) i separację membranową. W szczególności omówiono podstawowe założenia obu węzłów separacji, sformułowane na podstawie analizy literatury przedmiotu oraz wyników własnych badań doświadczalnych i symulacji numerycznych. Stwierdzono, że w proponowanym układzie możliwy będzie prawie 100% odzysk ditlenku węgla w strumieniu gazu o stężeniu CO2 wynoszącym powyżej 95 % z mieszaniny zawierającej 13,3% CO2 i 86,7% N2. W oparciu o przedstawioną w tej pracy koncepcję wydzielania ditlenku węgla ze spalin budowana jest w Instytucie Inżynierii Chemicznej PAN w Gliwicach instalacja demonstracyjna oraz opracowywany jest symulator numeryczny procesu hybrydowego. The capture of carbon dioxide from flue gases in a hybrid process KEY WORDS: carbon dioxide capture, hybrid process, pressure swing adsorption, membrane separation Directive 2009/31/WE concerning geological storage of carbon dioxide (the so-called CSS Directive) is yet another step taken by the EU in limiting CO2 emissions. Since free emission quotas are going to be phased out, our energy sector will be compelled to implement the various CO2 abatement options or, alternatively, buy emission permits. The present study describes a technique for the removal of CO2 from flue gases via a hybrid process which combines pressure swing adsorption (PSA) and membrane separation. The scheme of the process is shown in Fig.1. The procedure for selecting an appropriate adsorbent for the PSA unit is discussed. In Fig.2 experimental CO2 adsorption isotherms are shown for a temperature of 20oC. In Fig.3 a dependence is presented of the CO2/N2 selectivity coefficient on pressure (Eq.1) for both zeolite molecular sieves (ZMS) 13X and activated carbons. It is found that, from the standpoint of CO2 separation efficiency, ZMS 13X perform better than the activated carbons studied. In Table 1 the proposed PSA cycle is shown. Based on extensive simulations the efficiency of the PSA unit is assessed. As can be seen from Fig 4, at feed flow rates below 7.5 mn3/h it is possible to obtain an enriched product that contains over 70 vol. % of CO2, with an almost complete recovery. In addition, experiments were carried out for the separation of a mixture containing 70 % of CO2 and 30 % of N2, using commercial membrane modules. Figs. 5, 6 and 7 shows, respectively, permeate and retentate CO2 concentrations and the cut ratio as functions of the pressure difference between the feed side and the permeate side of the module (?p). It is concluded that the membrane unit can increase the concentration of carbon dioxide from 70 % to over 95 %, which is quite sufficient in terms of transport and storage. Based on the technique proposed in this study a demonstration installation is currently under construction in the Institute of Chemical Engineering, Polish Academy of Sciences. Also, a versatile numerical simulator for the hybrid CO2 separation is being developed. Emisja rtęci podczas termicznej obróbki paliw SŁOWA KLUCZOWE: węgiel, rtęć, obróbka termiczna, precombustion W pracy przedstawiono wyniki badań emisji rtęci podczas nagrzewania i spalania próbek węgla kamiennego i brunatnego. Wyniki wskazują, że rtęć w badanych próbkach występuje w postaci następujących związków: HgO, Hg3(SO4)O2, Hg2SO4, HgO2 oraz HgCl2. W efekcie przeprowadzonych badań ustalono także, iż w trakcie obróbki termicznej rtęć zawarta w węglu wydzielana jest w początkowej fazie nagrzewania ziaren paliwa oraz odgazowania i spalania części lotnych. Tym samym istnieją potencjalne możliwości usuwania rtęci w temperaturach poniżej temperatury zapłonu pozostałości koksowej (t.j. około 400oC). Badania wykazały ponadto, że wydzielenie rtęci z paliwa do fazy gazowej poprzedzało emisję innych składników spalin, przede wszystkim CO i CO2. Emission of mercury during thermal treatment of fuels KEY WORDS: coal, mercury, thermal treatment, precombustion The paper presents the results of the investigation focused on the determination of mercury emission during heating and combustion of hard coal and lignite samples. The results indicated the following mercury compounds in the investigated samples: HgO, Hg3(SO4)O2, Hg2SO4, HgO2 and HgCl2. It was found that mercury was evolved during the initial phase of sample thermal treatment (i.e. the heating, devolatilization and/or combustion of the volatiles) thus indicating that it is possible to remove the mercury compounds from the coal samples at temperatures much lower than the char ignition temperature (roughly 400oC). The results also indicated that the emission of gaseous mercury during the heating and combustion of coal preceded the emission of other flue gas components, particularly CO and CO2. Wpływ energii jądrowej na bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej, konkurencyjność i emisję CO2 SŁOWA KLUCZOWE: energia jądrowa, bezpieczeństwo dostaw, emisja CO2, konkurencyjność, uran, dyrektywy, pakiet energetyczny Artykuł w rozdziale pierwszym przedstawia problematykę bezpieczeństwa
dostaw energii elektrycznej związaną z ceną i dostępnością surowca uranu
wykorzystywanego w procesie wytworzenia energii jądrowej. Ponadto
zaprezentowano możliwość wykorzystania alternatywnego paliwa torowego w
reaktorach jądrowych oraz regulację handlu paliwem jądrowym w Unii
Europejskiej. Impact of nuclear energy for electricity supply security, competitiveness and CO2 emissions KEY WORDS: nuclear energy, security of supply, CO2 emissions, competitiveness, uranium, directives, energy package The first chapter of the article presents the issues of security of
electricity supply related to uranium price and availability of raw uranium
which is used to nuclear energy generation. In addition, the text presents the
possibility of using alternative fuel like tor in nuclear reactors. Then, the
text shows the rules nuclear fuel trade in the European Union. Czy CCS może być tańszy? - W poszukiwaniu nowych sorbentów CO2 SŁOWA KLUCZOWE: emisja CO2, usuwanie CO2, CCS - Carbon Capture and Storage, monoetanoloamina-MEA, aktywatory, Strategiczny Program Badawczy - Zaawansowane technologie pozyskiwania energii, "zero-emisyjne" bloki węglowe Zagadnienia związane z obniżeniem emisji CO2 do atmosfery stały się szczególnie ważne dla sektora energetycznego w związku z polityką klimatyczną UE i przyjęciem przez Parlament Europejski Pakietu Klimatycznego w grudniu 2008 r. Konsekwencją polityki "klimatycznej" będzie wzrost kosztów wytwarzania energii elektrycznej w związku z koniecznością wprowadzania technologii CCS (Carbon Capture and Storage), a co zatem idzie - znaczny wzrost cen energii na rynku. W opracowaniu dokonano krótkiej charakterystyki metod usuwania CO2 ze spalin (post combustion ), oraz identyfikacji kosztów technologii CCS. W artykule przedstawiono również wstępne wyniki badań sorbentów CO2 prowadzonych w ramach realizacji Zadania nr 1 Strategicznego Programu Badawczego - Zaawansowane technologie pozyskiwania energii. Will CCS be cheaper? - New CO2 sorbents wanted KEY WORDS: CO2 emission, CO2 removal, CCS - Carbon Capture and Storage, MEA, amina based sorbents, Advanced technology Currently, the Polish energy sector is facing a number of serious challenges due to obligation to reducing CO2 emission by 2020, while maintaining a high level of energy security. The paper presents analysis of CCS technology costs based on ZEP cost reports and selected results of work in the Strategic Research Programme - Advanced technologies for energy generation: Development of a technology for highly efficient zero-emission coal-fired power units integrated with CO2 capture. The main goal of this Programme is the implementation of the EU '3x20'Strategy. Improve CO2 amina based solvents via chemical modifications to improve loading, efficiency, are the subject of Institute for Chemical Processing of Coal (PPC) interest. Efektywność energetyczna i ekonomiczna elektrowni i elektrociepłowni dużej i średniej mocy SŁOWA KLUCZOWE: elektrownia, elektrociepłownia, efektywność energetyczna, efektywność ekonomiczna W artykule została przedstawiona analiza perspektywicznych technologii wytwarzania energii elektrycznej oraz skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła dla polskiej elektroenergetyki. Analizę wykonano dla technologii stosowanych w dwóch rodzajach źródeł wytwórczych: elektrowni systemowych oraz elektrociepłowni dużej i średniej mocy. Do analizy wybrano 8 technologii wytwórczych: blok parowy na parametry nadkrytyczne opalany węglem brunatnym, blok parowy na parametry nadkrytyczne opalany węglem kamiennym, blok gazowo-parowy opalany gazem ziemnym, blok jądrowy z reaktorem PWR, ciepłowniczy blok parowy na parametry nadkrytyczne opalany węglem kamiennym, ciepłowniczy blok gazowo-parowy z 3-ciśnieniuwym kotłem odzysknicowym opalany gazem ziemnym, ciepłowniczy blok gazowo-parowy z 2-ciśnieniuwym kotłem odzysknicowym opalany gazem ziemnym oraz ciepłowniczy blok parowy opalany biomasą. Dla poszczególnych technologii wyznaczono wielkości charakteryzujące ich efektywność energetyczną , jednostkową emisję CO2 (kg CO2/kWh) oraz jednostkowe, zdyskontowane na rok 2011, koszty wytwarzania energii elektrycznej, z uwzględnieniem kosztów emisji CO2. Energy and economy effectiveness of large and medium scale power plants and combined heat and power plants KEY WORDS: power plant, combined heat and power (CHP) plant , energy effectiveness, economy effectiveness The paper presents the analysis of the perspective technologies of electricity generation and electricity and heat production in cogeneration for Polish electric power engineering. The analysis was made for two kinds of electric energy sources: system power plants and combined heat and power (CHP) plants of large and medium scale. For analysis were chosen 8 following generation technologies: supercritical steam unit fired with brown coal, supercritical steam unit fired with hard coal, gas-steam unit fired with natural gas, nuclear power unit with PWR reactor, supercritical steam CHP unit fired with hard coal, gas-steam CHP unit with 3-pressure heat recovery steam generator (HRSG) fired with natural gas, gas-steam CHP unit with 2- pressure HRSG fired with natural gas and medium scale steam CHP unit fired with biomass. For particular generation technologies were determined the quantities characterizing their energy effectiveness, unitary emission of CO2 (kgCO2/kWh) and unitary electricity generation costs with cost of CO2 emission, discounted for 2011 year. Innowacyjne rozwiązania w energetyce - wyciąg propozycji zawartych w Białej Księdze NPRE SŁOWA KLUCZOWE: Polityka klimatyczno-energetyczna, redukcja emisji, emigracja przemysłu, dekapitalizacja infrastruktury Referat jest poświęcony wybranym propozycjom rozwiązań innowacyjnych w energetyce zawartym w Białej Księdze Narodowego Programu Redukcji Emisji. Przedstawione przez autora rozwiązania omówione zostały w kontekście polityki energetycznej kraju realizowanej w oparciu o wytyczne unijnego pakietu klimatyczno-energetycznego. Innovative solutions in energy sector - selection from the proposals presented in the White Paper of the National Programme of Emisisions' Reduction KEY WORDS: climate and energy policy, emission reduction, carbon leakage, infrastructure deterioration The paper is devoted to the selected innovative solutions in energy sector contained in The White Paper of the National Programme of Emissions' Reduction. Author presents those solutions in the context of the Energy Policy of Poland performed according to the regulations and guidelines of the European Climate & Energy Package. |
pliki do pobrania
Jednostki
Strona główna Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią